Hüquq sahəsi cəmiyyətin ən mühüm təməllərindən biridir və hüququn tətbiqində peşəkar hüquqşünasların rolu əvəzolunmazdır. Bu sahəyə yeni daxil olanlar üçün ilk mərhələ çox zaman təcrübəçi hüquqşünas kimi fəaliyyət göstərməkdən ibarət olur. Hüquq fakültəsini bitirən məzunların çoxu iş təcrübəsi qazanmaq və real iş mühitində biliklərini tətbiq etmək üçün təcrübə proqramlarında iştirak edirlər. Təcrübəçi hüquqşünas həm hüquqi sənədlərlə işləmə bacarığı əldə edir, həm də hüquq sisteminin necə işlədiyini praktiki olaraq öyrənir. Bu dövr, həm də gənc hüquqşünasın özünü göstərməsi və gələcək karyerası üçün ilk addımları atması üçün vacibdir. Bir çox hüquq firması, məhkəmə və dövlət qurumu təcrübəçi hüquqşünaslara ehtiyac duyur. Bu imkanlar vasitəsilə onlar həm yeni istedadları aşkar edir, həm də öz işlərini daha effektiv təşkil edə bilirlər. Təcrübə dövrü hüquqşünaslıq sahəsində uğur qazanmaq üçün əvəzsiz bir başlanğıcdır. Gənc hüquqşünas bu mərhələdə öz güclü və zəif tərəflərini tanıyır və inkişaf etdirməyə başlayır. Əgər siz də hüquq sahəsində karyera qurmaq istəyirsinizsə, təcrübəçi hüquqşünas olaraq fəaliyyətə başlamaq əla seçim ola bilər.
Təcrübəçi hüquqşünas kimdir?
Təcrübəçi hüquqşünas – hüquq fakültəsini bitirmiş və ya hələ də ali təhsilini davam etdirən, lakin hüquq sahəsində təcrübə toplamaq məqsədi ilə müəyyən qurum və ya şirkətdə çalışan şəxsdir. Bu şəxs tam hüquqlu hüquqşünas statusuna malik olmasa da, hüquqi biliklərə əsaslanan vəzifələr yerinə yetirə bilər. Təcrübəçi hüquqşünas hüquq firmalarında, dövlət qurumlarında, məhkəmələrdə və digər hüquqi strukturlarda fəaliyyət göstərə bilər. Onların əsas məqsədi praktiki bilik və təcrübə toplamaq, eyni zamanda nəzəri biliklərini real iş şəraitində tətbiq etməkdir. Təcrübəçi hüquqşünas adətən hüquqşünasın nəzarəti altında işləyir və hüquqi sənədlərlə işləmə, araşdırma aparma kimi işlərə cəlb olunur. Bəzi hallarda bu şəxslər məhkəmə proseslərini müşahidə edə və hətta iştirak edə bilərlər. Onlar, həmçinin hüquqi məsləhətlər hazırlamaqda, müqavilələrin tərtibində və hüquqi analizlərdə iştirak edə bilərlər. Bu mərhələ hüquq sahəsində peşəkar inkişaf üçün əhəmiyyətli baza yaradır. Təcrübə dövrü, həmçinin gənc hüquqşünasın gələcək ixtisaslaşma sahəsini seçməsində də kömək edir.
Təcrübəçi hüquqşünas nə iş görür?
Təcrübəçi hüquqşünasın əsas vəzifələrindən biri hüquqi sənədlərin hazırlanması və emalına kömək etməkdir. O, müqavilələrin tərtibi, hüquqi analizlərin hazırlanması və hüquqi araşdırmaların aparılması prosesində iştirak edir. Hüquq firmalarında və ya dövlət qurumlarında çalışan təcrübəçilər tez-tez məhkəmə sənədləri ilə işləyir və bu sənədlərin düzgünlüyünü yoxlayırlar. Bəzi hallarda təcrübəçi hüquqşünas müştərilərlə ilkin əlaqə qurmaqda, onların məsələlərini ilkin olaraq araşdırmaqda da kömək edə bilər. Onlar rəhbərləri olan hüquqşünaslara hüquqi məsələlərdə dəstək verir və lazımi məlumatları toplayır. Əlavə olaraq, təcrübəçilər qanunvericiliyin dəyişikliklərini izləmək və bu dəyişikliklər barədə məlumat vermək öhdəliyinə də malik ola bilərlər. Onlar, həmçinin seminar və təlimlərdə iştirak edir, hüquqi məsələlər üzrə biliklərini artırırlar. Praktika dövründə məhkəmə iclaslarına qatılaraq prosesi yaxından izləmək imkanı əldə edirlər. Bu fəaliyyətlər nəticəsində təcrübəçi hüquqşünas hüquqi peşənin praktiki tərəflərini öyrənmiş olur. Beləliklə, onlar gələcəkdə hüquq sahəsində daha səriştəli və peşəkar hüquqşünas kimi fəaliyyət göstərməyə hazır olurlar.
Təcrübəçi hüquqşünas üçün iş elanlarında hansı vəzifələr göstərilir?
İş elanlarında təcrübəçi hüquqşünas üçün göstərilən vəzifələr geniş və müxtəlif ola bilər. Əsas vəzifələrdən biri hüquqi sənədlərin hazırlanmasına dəstək verməkdir. Elanlarda tez-tez "hüquqi araşdırmalar aparmaq", "qanunvericiliyə dair məlumat toplamaq" kimi bəndlərə rast gəlmək mümkündür. Həmçinin, "müqavilə və digər hüquqi sənədlərin hazırlanmasına yardım etmək" kimi konkret vəzifələr də göstərilir. Bəzi elanlarda təcrübəçidən məhkəmə sənədlərinin hazırlanmasında və icra prosesində iştirak etməsi də tələb oluna bilər. Məlumat bazalarının və hüquqi proqram təminatlarının istifadəsi ilə bağlı vəzifələr də tez-tez qeyd olunur. Elanlar, eyni zamanda, hüquqi yazışmaların hazırlanması və rəhbər hüquqşünaslara hüquqi məsləhətlərin verilməsində kömək göstərilməsini də əhatə edə bilər. "Şirkət daxili hüquqi məsələlərin tənzimlənməsinə dəstək olmaq", "qanunvericilikdəki dəyişiklikləri izləmək" kimi vəzifələrə də rast gəlinir. Həmçinin, təcrübəçinin müxtəlif hüquqi sənədləri arxivləşdirməsi və sistemləşdirməsi də gözlənilir. Bu vəzifələrin məqsədi gənc hüquqşünasın hüquq sahəsinin praktiki tərəflərini mənimsəməsini təmin etməkdir. İş elanlarında göstərilən bu vəzifələr təcrübəçinin hüquqi biliklərini real iş mühitində tətbiq etməsi üçün əsas yaradır.
Təcrübəçi hüquqşünas vakansiyalarında hansı bacarıqlar tələb olunur?
Təcrübəçi hüquqşünas vakansiyalarında namizədlərdən bir sıra əsas bacarıqlar tələb olunur. Ən önəmlilərindən biri hüquq sahəsində nəzəri biliklərə yaxşı bələd olmaqdır. Hüquqi sənədlərlə işləmə bacarığı və hüquqi terminologiyanı anlama qabiliyyəti mühüm əhəmiyyət daşıyır. Yazılı və şifahi ünsiyyət bacarıqları da bu sahədə çalışanlar üçün vacibdir. Təcrübəçi hüquqşünasdan dəqiq, diqqətli və məsuliyyətli olması gözlənilir. Analitik düşüncə qabiliyyəti və hüquqi məsələləri dərindən təhlil edə bilmək də zəruri bacarıqlar sırasındadır. Vakansiyalarda tez-tez Microsoft Office proqramlarını (xüsusilə Word və Excel) yaxşı səviyyədə bilmə tələb olunur. Komandada işləmə bacarığı və təzyiq altında işləmə qabiliyyəti də arzuolunan xüsusiyyətlərdəndir. Əlavə olaraq, məlumatların məxfiliyini qorumaq və etik normalara riayət etmək tələb olunur. İngilis dili və ya digər xarici dillərin biliyi bir çox hallarda üstünlük kimi qiymətləndirilir. Həmçinin, hüquqi aktları tez və düzgün təhlil etmək bacarığı da mühüm sayılır.
Təcrübəçi hüquqşünasın maaşı nə qədərdir?
Təcrübəçi hüquqşünasın maaşı bir çox faktordan asılı olaraq dəyişir. Əgər bu fəaliyyət könüllü əsasda həyata keçirilirsə, bəzi hallarda əmək haqqı ödənilməyə bilər. Lakin ödənişli təcrübə proqramlarında təcrübəçi hüquqşünaslar müəyyən miqdarda əmək haqqı ala bilirlər. Bakıda yerləşən hüquq firmalarında bu məbləğ aylıq 200-500 AZN arasında dəyişə bilər. Dövlət qurumlarında isə bu rəqəm daha aşağı və ya bəzi hallarda heç olmaya bilər. Beynəlxalq təşkilatlarda və ya iri korporasiyalarda çalışan təcrübəçilər daha yüksək maaş ala bilərlər. Burada əmək haqqı 600-1000 AZN arası ola bilər, bəzi hallarda isə daha çox. Maaş, həmçinin təcrübəçinin bilik və bacarıqlarına, həmçinin işlədiyi müəssisənin büdcəsinə görə müəyyən olunur. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu mərhələdə əsas məqsəd qazancdan çox, təcrübə toplamaq və gələcək üçün möhkəm təməl formalaşdırmaqdır. Təcrübə dövründə qazanılan bilik və bacarıqlar gələcəkdə daha yüksək gəlirli vəzifələrə keçid üçün imkan yaradır.