Kommersiya meneceri anlayışı müasir biznes dünyasında getdikcə daha çox önəm qazanır. Çünki şirkətlərin bazarda uğurlu fəaliyyət göstərməsi təkcə məhsul və ya xidmətin keyfiyyətindən deyil, həm də onların düzgün idarə edilməsindən asılıdır. Bu idarəetmənin əsas sütunlarından biri məhz kommersiya meneceridir. Kommersiya menecerləri satış, marketinq, müştəri münasibətləri, əməkdaşlıq və maliyyə planlaması kimi sahələri əlaqələndirərək şirkətin gəlirliliyini artırmağa çalışırlar. Onların işi sadəcə məhsul satmaqla bitmir, əksinə, bazar araşdırması aparmaq, yeni müştəri bazası formalaşdırmaq və uzunmüddətli strategiyalar hazırlamaq əsas məsuliyyətlərinə daxildir. Şirkətlərdə kommersiya meneceri rəhbərliklə işçilər arasında körpü rolunu oynayır. Bu vəzifə həm strateji, həm də operativ qərarların qəbul edilməsini tələb edir. Çox vaxt kommersiya menecerləri şirkətin gələcək planlarının hazırlanmasında birbaşa iştirak edir. Onlar bazarın dəyişkənliyini izləyərək yeni imkanlardan istifadə etməyə çalışır. İdarəetmədə peşəkarlıq göstərməyən şirkətlər bazarda geri qalır, buna görə də güclü kommersiya meneceri uğurun açarı sayılır. Bu peşə həm məsuliyyətli, həm də gəlirli hesab olunur. Azərbaycanda da son illər bu sahəyə maraq artmaqdadır. Hər il yüzlərlə şirkət öz fəaliyyətlərini inkişaf etdirmək üçün kommersiya menecerlərinə ehtiyac duyur. Bu baxımdan, kommersiya menecerinin rolu həm biznes, həm də karyera baxımından çox önəmlidir.
Kommersiya meneceri kimdir?
Kommersiya meneceri şirkətin maliyyə uğuruna cavabdeh olan əsas şəxslərdən biridir. O, əsasən satış, marketinq, müqavilələrin bağlanması və yeni bazarların kəşfi ilə məşğul olur. Bu vəzifədə çalışan şəxs şirkətin gəlirlərini artırmaq və bazar payını genişləndirmək üçün strategiyalar hazırlayır. Kommersiya meneceri sadəcə idarəçi deyil, həm də analitik düşüncəyə malik olan bir mütəxəssisdir. O, həm rəqiblərin fəaliyyətini, həm də bazardakı tendensiyaları izləyərək şirkət üçün ən uyğun addımları müəyyənləşdirir. Onun işi yalnız şirkət daxilində deyil, həm də xarici tərəfdaşlarla əlaqələrin qurulmasında mühüm rol oynayır. Kommersiya meneceri müştərilərlə münasibətlərin düzgün tənzimlənməsi üçün xüsusi yanaşma sərgiləyir. Onun əsas məqsədi şirkətin gəlirlərini maksimuma çatdırmaqdır. Bu vəzifədə olan şəxs çox vaxt şirkətin satış şöbəsinə rəhbərlik edir. Onlar yeni layihələrin hazırlanmasında, qiymət strategiyasının müəyyən olunmasında və büdcə planlamasında da iştirak edirlər. Kommersiya meneceri, həm də risklərin idarə olunmasına cavabdehdir. Çünki düzgün qərarlar gəlirin artmasına, səhv qərarlar isə itkilərə səbəb ola bilər. Buna görə də kommersiya meneceri analitik bacarığı güclü, məsuliyyətli və çevik düşünən biri olmalıdır. Bu vəzifə, əslində, şirkətin gələcəyini müəyyən edən strateji postlardan biridir.
Kommersiya meneceri nə iş görür?
Kommersiya meneceri şirkətin satış fəaliyyətlərini planlaşdırır və idarə edir. O, bazar araşdırmaları apararaq şirkət üçün yeni imkanlar müəyyənləşdirir. Müştərilərlə müqavilələrin hazırlanması və imzalanması da çox vaxt onun məsuliyyətinə daxildir. Kommersiya meneceri satış komandasını formalaşdırır və onların fəaliyyətinə nəzarət edir. Onun işlərindən biri də qiymət siyasətini müəyyənləşdirməkdir. Rəqiblərin təkliflərini araşdıraraq daha sərfəli və cəlbedici qiymət strategiyası hazırlamaq kommersiya menecerinin əsas funksiyalarındandır. Eyni zamanda, şirkətin marketinq fəaliyyətləri ilə də sıx əlaqədə olur. Reklam kampaniyaları, müştəri cəlbi strategiyaları və yeni satış kanallarının inkişaf etdirilməsi onun diqqət mərkəzindədir. Kommersiya meneceri şirkətin maliyyə göstəricilərini izləyərək rəhbərliyə hesabat təqdim edir. Onlar, həmçinin, gələcək planlar üçün proqnozlar hazırlayır. Müştəri münasibətlərinin davamlı şəkildə idarə olunması da onların əsas vəzifələrindən biridir. Çünki müştəri məmnuniyyəti birbaşa olaraq şirkətin gəlirlərinə təsir göstərir. Kommersiya menecerləri bəzən beynəlxalq əməkdaşlıqlarda da iştirak edir. Onlar xarici bazarlara çıxış üçün strategiyalar hazırlayır. Şirkətin risklərini minimuma endirmək və daha böyük gəlirlər əldə etmək onların əsas missiyasıdır. Yəni kommersiya meneceri həm satış, həm marketinq, həm də maliyyə idarəetməsi ilə məşğul olan çoxşaxəli bir mütəxəssisdir.
Kommersiya meneceri üçün iş elanlarında hansı vəzifələr göstərilir?
İş elanlarında kommersiya menecerləri üçün bir sıra vəzifələr qeyd olunur. Ən çox rast gəlinənlərdən biri satış planlarının hazırlanması və həyata keçirilməsidir. Bundan əlavə, müştəri bazasının genişləndirilməsi əsas tələb kimi göstərilir. İş elanlarında çox vaxt “mövcud müştərilərlə əlaqələrin saxlanılması və inkişaf etdirilməsi” şərti də olur. Yeni bazarların araşdırılması və potensial müştərilərlə danışıqlar aparmaq da vəzifələr sırasındadır. Müqavilələrin hazırlanması, qiymət təkliflərinin verilməsi və razılaşmaların əldə olunması mühüm məsuliyyətlərdəndir. Bəzi elanlarda marketinq kampaniyalarının hazırlanmasında iştirak etmək də tələb olunur. Eyni zamanda, kommersiya menecerlərinin satış komandası ilə işləməsi və onlara rəhbərlik etməsi vacib vəzifələr sırasında yer alır. Hesabatların hazırlanması, aylıq və illik göstəricilərin təhlil edilməsi də iş elanlarında çox vaxt qeyd edilir. İş elanlarında tez-tez “şirkətin inkişaf planlarının hazırlanmasına dəstək vermək” tələbi qoyulur. Eyni zamanda, risklərin qiymətləndirilməsi və yeni strategiyaların təklif olunması da kommersiya menecerinin işlərindən biridir. Çox vaxt elanlarda tələb olunur ki, kommersiya meneceri beynəlxalq sərgilərdə, görüşlərdə və əməkdaşlıqlarda şirkəti təmsil etsin. Bu vəzifələr göstərir ki, kommersiya meneceri sadəcə idarəçi deyil, həm də şirkətin biznes simasını təmsil edən şəxsdir. İş elanlarında yazılan vəzifələr kommersiya menecerinin məsuliyyətlərinin nə qədər geniş olduğunu sübut edir.
Kommersiya meneceri vakansiyalarında hansı bacarıqlar tələb olunur?
Kommersiya meneceri vakansiyalarında ən vacib bacarıqlardan biri ünsiyyət qabiliyyətidir. Çünki bu vəzifədə çalışan şəxs müştərilərlə, əməkdaşlarla və rəhbərliklə sıx əlaqədə olur. Danışıqlar aparmaq bacarığı da çox önəmlidir. Kommersiya meneceri müxtəlif tərəflərlə müqavilə şərtlərini müzakirə etməli və şirkət üçün sərfəli nəticələr əldə etməlidir. Analitik düşüncə qabiliyyəti də əsas tələblərdəndir. Çünki kommersiya meneceri bazarı təhlil etməli, rəqiblərin fəaliyyətini izləməli və strateji qərarlar verməlidir. Liderlik bacarığı da vacib şərtlər arasındadır. Çox vaxt onlar satış komandasına rəhbərlik edir və işçilərin motivasiyasını təmin etməlidirlər. Kompüter bacarıqları da vacibdir, xüsusilə Excel, CRM proqramları və digər idarəetmə alətləri üzrə biliklər tələb olunur. Dil bilikləri də üstünlük sayılır, xüsusən də ingilis dili. Problem həll etmə bacarığı və çevik düşünmək qabiliyyəti iş elanlarında tez-tez qeyd edilir. Eyni zamanda, vaxtın idarə olunması və düzgün prioritetləşdirmə qabiliyyəti də vacibdir. Kommersiya menecerləri stresli vəziyyətlərdə qərar qəbul etməyi bacarmalıdır. Onlar həm müştəri yönümlü, həm də nəticəyönümlü olmalıdır. Yaradıcı düşüncə və yeni ideyalar təklif etmək də üstünlük verilir. Vakansiyalarda çox vaxt “məsuliyyətlilik” və “disiplinli olmaq” xüsusi olaraq vurğulanır. Yəni kommersiya meneceri olmaq üçün yalnız satış bilikləri kifayət etmir, çoxşaxəli bacarıqlara malik olmaq lazımdır.
Kommersiya menecerinin maaşı nə qədərdir?
Kommersiya menecerinin maaşı ölkədən-ölkəyə, hətta şirkətdən-şirkətə dəyişir. Azərbaycanda orta səviyyəli kommersiya menecerlərinin aylıq maaşı adətən 1000–2500 AZN arasında dəyişir. Böyük və beynəlxalq şirkətlərdə bu rəqəm daha yüksək ola bilər, məsələn 3000–5000 AZN arası. Yeni başlayan menecerlər isə çox vaxt 800–1200 AZN civarında maaş alırlar. Maaşın həcmi, həmçinin şəxsin təcrübəsindən, bacarıqlarından və işlədiyi sahədən asılıdır. İri tikinti, enerji və maliyyə şirkətlərində maaşlar daha yüksək olur. Kiçik bizneslərdə isə maaş nisbətən aşağı ola bilər. Eyni zamanda, bonus sistemi də geniş yayılıb. Kommersiya menecerləri satış nəticələrinə görə əlavə bonuslar qazana bilirlər. Bu, bəzən onların əsas maaşından da çox ola bilir. Bəzi şirkətlərdə avtomobil, telefon və digər imtiyazlar da təklif olunur. Beynəlxalq təcrübəyə baxsaq, Avropada kommersiya menecerlərinin maaşı 2000–6000 avro arasında dəyişir. ABŞ-da isə bu rəqəm illik 60,000–120,000 dollar ola bilər. Azərbaycanda isə bu sahə inkişaf etdikcə maaşların da artacağı gözlənilir. Bu vəzifə həm məsuliyyətli, həm də gəlirli peşələr sırasında yer alır. Yaxşı bacarıqlara sahib bir kommersiya meneceri üçün karyera və gəlir imkanları çox genişdir.