Müasir texnologiya və sənaye dünyasında elektrik enerjisi hər bir fəaliyyətin əsas dayaq nöqtəsidir. Enerji təchizatı sistemlərinin təhlükəsiz və effektiv şəkildə işləməsi üçün bu sahədə ixtisaslaşmış mütəxəssislərə ehtiyac var. Bu peşəkar mütəxəssislərdən biri də baş elektrik adlandırılan mühüm şəxsdir. O, elektrik sistemlərinin idarə olunması, quraşdırılması, nasazlıqların aradan qaldırılması və texniki təhlükəsizlik tədbirlərinin həyata keçirilməsi işlərində əsas fiqurdur. Baş elektriklər müxtəlif sənaye müəssisələrində, tikinti layihələrində, enerji təchizatı və istehsal sahələrində çalışırlar. Onlar təkcə praktiki ustalıqları ilə deyil, həm də texniki bilik və idarəçilik bacarıqları ilə seçilirlər. Günümüzdə texnologiyanın inkişafı ilə elektrik sistemləri daha da mürəkkəbləşdiyi üçün baş elektriklərin rolu daha da önə çıxır. Bu sahədə çalışanlar yüksək məsuliyyət daşıyır və hər bir texniki detala diqqətlə yanaşmalıdırlar. Elə bu səbəbdən də, baş elektrik olmaq üçün həm nəzəri bilik, həm də praktik təcrübə vacibdir. Bu bloq yazısında baş elektrik peşəsinin nə olduğunu, vəzifələrini, tələb olunan bacarıqları və maaş səviyyələrini ətraflı şəkildə izah edəcəyik.
Baş elektrik kimdir?
Baş elektrik — müəssisənin və ya layihənin bütün elektrik sistemlərinə cavabdeh olan yüksək ixtisaslı mütəxəssisdir. Bu şəxs elektrik sahəsində uzun illər təcrübə toplamış, həm nəzəri, həm də praktiki biliklərə malik biridir. O, birbaşa texniki işləri yerinə yetirməklə yanaşı, eyni zamanda digər elektrik işçilərinə rəhbərlik edir. Baş elektrik, adından da göründüyü kimi, elektrik işləri üzrə “başlıca” vəzifə daşıyır və əksər hallarda mühəndis və texnik komandalarını idarə edir. Onun əsas məsuliyyəti enerji sistemlərinin təhlükəsiz və stabil işləməsini təmin etməkdir. Həmçinin baş elektrik elektrik sxemlərinin hazırlanması, planlamaların aparılması və texniki nəzarətin həyata keçirilməsində də önəmli rol oynayır. O, müxtəlif layihələrdə risk analizi apararaq ehtimal olunan təhlükələri əvvəlcədən müəyyən edir və onların qarşısını almaq üçün tədbirlər görür. Bu şəxs normativ sənədlərə, texniki təlimatlara və təhlükəsizlik qaydalarına uyğun olaraq işləməlidir. Baş elektrik, həmçinin enerjiyə qənaət və sistemin optimallaşdırılması istiqamətində də təkliflər verir. Onun rolu yalnız texniki icra deyil, həm də strateji yanaşmanı tələb edir.
Baş elektrik nə iş görür?
Baş elektrik elektrik sistemlərinin quraşdırılması, texniki baxışı, təmiri və modernləşdirilməsi kimi işlərə cavabdehdir. O, həm yeni tikililərdə, həm də fəaliyyət göstərən müəssisələrdə elektrik işlərinin düzgün yerinə yetirilməsini təmin edir. Əmək fəaliyyətinə layihə sənədlərinin nəzərdən keçirilməsi və iş planının hazırlanması ilə başlayır. Baş elektrik işçi heyəti ilə birlikdə qrafik üzrə işlərin aparılmasına nəzarət edir və mümkün texniki problemlərin vaxtında aradan qaldırılmasını təşkil edir. Elektrik kabellərinin çəkilməsi, avtomatlaşdırma sistemlərinin quraşdırılması, elektrik avadanlıqlarının sazlanması onun gündəlik fəaliyyətinə daxildir. Bundan əlavə, o, elektrik enerjisi istehlakının analizi ilə məşğul olur və qənaət rejimlərinin tətbiqinə nəzarət edir. Fövqəladə hallarda qəza aradan qaldırma tədbirlərini planlayır və ehtiyat planlar hazırlayır. Həmçinin, elektrik avadanlıqlarının istismar müddətinə uyğun olaraq profilaktik təmir işlərini təşkil edir. Baş elektrik sənaye obyektlərinin texniki normalara uyğun işləməsinə zəmanət verən əsas şəxsdir. O, həmçinin rüblük və illik texniki hesabatların hazırlanmasında da iştirak edir.
Baş elektrik üçün iş elanlarında hansı vəzifələr göstərilir?
İş elanlarında baş elektrik üçün göstərilən vəzifələr müxtəlif sənaye sahələrinə və müəssisə tipinə görə dəyişə bilər. Lakin əksər hallarda oxşar məsuliyyətlər təkrarlanır. Ən çox qarşılaşılan vəzifələr arasında elektrik sistemlərinin texniki istismarına nəzarət, təmir işlərinin təşkili və icrası yer alır. Elanlarda tez-tez “elektrik avadanlıqlarının və sistemlərinin texniki baxış və profilaktikasını aparmaq” vəzifəsi qeyd olunur. Bundan başqa, “elektrik sxemlərinin hazırlanması və təhlili”, “enerji xətlərinin diaqnostikası və modernləşdirilməsi” kimi bəndlər də olur. Bir çox iş elanlarında “komandanın idarə olunması və işçilərin koordinasiyası” tələb olunur, çünki baş elektrik tez-tez bir neçə nəfərlik texniki heyətə rəhbərlik edir. Həmçinin, “təhlükəsizlik qaydalarına nəzarət” və “normativ sənədlərlə işləmək” də standart vəzifələr siyahısında yer alır. Əlavə olaraq, bəzi müəssisələr baş elektrikdən texniki hesabatların hazırlanmasını və rəhbərliyə təqdim edilməsini də tələb edirlər. Bəzi layihələrdə baş elektrik tender sənədlərinin hazırlanmasında da iştirak edir. Qısaca desək, iş elanlarında həm texniki, həm də idarəetmə funksiyalarına xüsusi önəm verilir.
Baş elektrik vakansiyalarında hansı bacarıqlar tələb olunur?
Baş elektrik vakansiyalarında adətən geniş texniki bilik və peşəkar təcrübə tələb olunur. İlk növbədə, elektrik sxemlərini oxumaq və hazırlamaq bacarığı önəmlidir. Bu peşə üçün avtomatlaşdırma sistemləri, rele qorunma, elektrik mühərrikləri və idarəetmə panelləri haqqında geniş bilik vacibdir. Vəzifəni icra edən şəxs elektrik təhlükəsizliyi standartlarına və normativ sənədlərə dərindən bələd olmalıdır. Bundan başqa, baş elektrikdən problem həll etmə və qərarvermə bacarıqları tələb olunur, çünki o, tez-tez fövqəladə vəziyyətlərlə qarşılaşa bilər. Komanda ilə işləmək bacarığı və liderlik keyfiyyətləri də əsas şərtlər sırasındadır. Çünki, baş elektrik texniki heyəti idarə edir və iş bölgüsünü səmərəli şəkildə təşkil etməlidir. Kompüter proqramları, xüsusilə AutoCAD, Eplan və SCADA sistemləri ilə işləmə bacarığı da tez-tez tələb olunur. Eyni zamanda, iş rejiminin dəyişkənliyinə uyğunlaşmaq və stresə davamlı olmaq da arzuolunan keyfiyyətlərdəndir. Bəzi hallarda xarici dil biliyi, xüsusən ingilis dili, texniki sənədlərlə işləmək üçün üstünlük sayılır.
Baş elektrikin maaşı nə qədərdir?
Baş elektrikin maaşı bir sıra faktorlardan asılı olaraq dəyişir: işlədiyi müəssisənin növü, yerləşdiyi region, təcrübə səviyyəsi və sahənin spesifikası kimi. Azərbaycanda orta səviyyəli baş elektriklərin aylıq maaşı adətən 1200 - 2500 AZN arasında dəyişir. Lakin iri sənaye müəssisələrində, xüsusilə neft-qaz, kimya və enerji sektorunda bu rəqəm 3000 AZN-ə və daha yuxarıya çata bilər. Beynəlxalq layihələrdə çalışan baş elektriklər və ya xaricdə işləyən mütəxəssislər isə 5000 USD və daha çox maaş ala bilirlər. Dövlət müəssisələrində bu rəqəm nisbətən aşağı ola bilər, lakin sosial təminatlar və sabitlik baxımından üstünlükləri var. Maaş təcrübəyə uyğun olaraq artır və bir neçə illik iş stajı olan mütəxəssislər daha yüksək əmək haqqı alırlar. Bundan əlavə, bəzi hallarda işəgötürənlər əlavə mükafatlar, xidmətə görə bonuslar və layihə əsaslı ödənişlər də təqdim edirlər. Əmək haqqı müqavilə əsaslı müəyyən olunur və iş saatları ilə yanaşı, məsuliyyət səviyyəsi də nəzərə alınır. Həmçinin, bəzi hallarda baş elektriklər texniki təlimlərə və xarici kurslara göndərildiklərinə görə əlavə ödənişlər də əldə edirlər. Ümumilikdə, baş elektrik peşəsi maddi baxımdan sərfəli və stabil bir karyera istiqamətidir.