Maaş danışıqları peşəkar karyeramızda ən həlledici addımlardan biridir. Bir işə qəbul olduğumuz zaman əməkhaqqının düzgün şəkildə müəyyənləşdirilməsi motivasiyamıza və uzunmüddətli məmnuniyyətimizə mühüm təsir göstərir. Çoxları bu mövzunu narahatlıqla qarşılayır və emosional qərarlar verməyə meylli olur. Əslində, maaş danışığı yalnız sənin əmək bazarındakı dəyərini tanımağın deyil, eyni zamanda işəgötürənlə qarşı-qarşıya özünəinamlı çıxış etməyinin göstəricisidir. Bu danışıqlarda uğur qazanmağın yolu peşəkar hazırlıq, aydın ünsiyyət bacarıqları və məntiqli arqumentlərdən keçir. Yaxşı hazırlıq görməsək istədiyimiz nəticədən uzaqlaşaraq ya dəyərimizi şişirdə, ya da əksinə, aşağı sala bilərik. Danışıqlar zamanı özümüzü ifadə tərzimiz və gözləntilərimizin aydın olması da prosesin uğurla nəticələnməsinə kömək edir. Rəhbərliyə bacarıqlarımızı və nailiyyətlərimizi inandırıcı şəkildə çatdırmaq maaş barəsində yuxarı rəqəmlərə nail olmağın yollarından biridir. Bununla belə, bir çox insan bəsit səhvlərə yol verərək istədiyinə çata bilmir. Bu bloqda məhz maaş danışarkən qaçınmaq lazım olan 4 əsas məsələdən danışacayıq.
1. Öz dəyərini düzgün təyin etməmək
Maaş danışıqlarında ilk olaraq öz dəyərini obyektiv və dəqiq müəyyənləşdirmək vacibdir. Bu dəyər ixtisasına, peşəkar təcrübəyə, bacarıqlarına və əmək bazarındakı mövqeyinə əsaslanmalıdır. Bir çox insan “nə qədər” istədiyini dəqiq bilmədən danışıqlara girir, nəticədə həm özü çaşqın qalır, həm də qarşı tərəf inandırıcı dəlil duymur. Bazar araşdırması aparmadan oxşar vəzifələr üçün təklif olunan maaş diapazonlarını incələmədən danışıqlara getmək riskli addımdır. Özünə lazımından yüksək qiymət vermək “narsist” təəssüratı yaradaraq işəgötürəni çəkindirə bilər, amma öz dəyərini çox aşağı qoymaq da səni “az dəyərli” göstərir. Danışıqlarda “Bu sahədə orta maaş bu qədərdir, mən də bu məbləğin yaxınında bir rəqəm düşünürəm” kimi dəqiq arqumentlər işəgötürənə qarşı daha yaxşı təsir bağışlayır. Təkcə “Mən daha çox pul istəyirəm” deyərək əsaslandırma gətirməmək lazımdır, çünki bu səthi səslənir. Öz bilik və bacarıqlarını, həyata keçirdiyin layihələrdə əldə etdiyin nəticələri, mükafatlarını və sertifikatlarını göstərmək mövqeyini gücləndirir. Bütün bunları nəzərə alaraq qarşı tərəfi də dinləmək və onların büdcə, şirkət siyasəti kimi faktorlarını dəyərləndirmək müsbət nəticəyə gətirib çıxarır. Real, ədalətli və ortaq məmnuniyyətə səbəb olacaq rəqəmi müəyyənləşdirmək həm karyera, həm də şəxsi məmnunluq baxımından həlledici əhəmiyyət daşıyır.
2. Danışıqlara pis hazırlaşmaq
Maaş mövzusunda zəif hazırlıq sənin emosional və məntiqi mövqeyinə zərər verə bilər, çünki işəgötürənlə görüş zamanı spontan cavablar özünəinamı sarsıdır. Danışıqlara başlamazdan öncə şirkətin siyasətini, büdcə imkanlarını və bazardakı rəqabət şəraitini araşdırmaq lazımdır. Hazırda vəzifədə olanların maaş aralıqlarını, şirkətin sənin rola verdiyi önəmi və gələcək karyera imkanlarını öyrənmək də kömək edir. Əgər təkcə qulaqdan-qulağa dolaşan məlumatlara, şayiələrə və ya dost-tanışın sözlərinə əsaslansan, inandırıcılığı xeyli azalacaq. Çıxışdan əvvəl mümkün sualları proqnozlaşdırmaq və onlara cavab hazırlamaq danışıqlar zamanı özünə daha çox güvənməyinə səbəb olur. Məqsədinə çatmaq üçün təkcə “bu maaşı istəyirəm” demək yetərsizdir, çünki işəgötürən niyə məhz bu rəqəmi tələb etdiyini bilmək istəyəcək. Uğurlu projektlərdən, sertifikatlardan və bacarıqlardan nümunələr gətirərək “bu maaşa layiq olduğumu göstərən əsaslarım var” demək daha məqsədəuyğundur. Hazır cavablar, sübutlu nailiyyətlər və dəqiq rəqəmlərlə dəstəklənən fikirlər danışıqlarda sənə üstünlük qazandıracaq. Səninlə razılaşmaq qarşı tərəf üçün də asan və məntiqli olacaqsa, işəgötürən böyük ehtimalla dəstək göstərməyə meyilli olacaq. Bu yanaşma həm sənin, həm də şirkətin maraqlarını təmin edən ortaq bir nöqtə tapmağa kömək edir.
3. Əlavə imtiyazlara və perspektivlərə məhəl qoymamaq
Maaş danışıqlarında yalnız aylıq əməkhaqqı məbləğinə fokuslanmaq çox zaman önəmli əlavə imkanları gözardı etməyə səbəb olur. Bəzi şirkətlər yüksək maaşla yanaşı bonus sistemləri, sığorta paketi, təlim xərcləri və ya nəqliyyat/ yemək xərclərinin qarşılanması kimi imtiyazlar təklif edir ki, bunlar da ümumi qazanc paketinin mühüm hissəsidir. Təcrübə göstərir ki, aylıq rəqəmlər çox da böyük olmayan halda belə, bu cür əlavə güzəştlər uzunmüddətli perspektivdə çalışan üçün daha əlverişli mühit yarada bilər. Digər tərəfdən, bəzi işəgötürənlər hazırki mərhələdə çox yüksək əməkhaqqı təqdim edə bilməsələr də, sürətli karyera artımı və təlim imkanları ilə gələcəkdə daha yüksək gəlir vəd edirlər. Belə hallarda, üç-beş ay sonra alacağın artım, qazanacağın sertifikatlar və genişlənən peşəkar şəbəkə sənin real qazancını artırmağa kömək edir. Mövcud maaş gözləntisini tam ödəyə bilməyən amma müsbət iş mühiti və əlavə imtiyazlar təklif edən şirkəti nəzərə almamaq gələcəkdə peşmanlıq yarada bilər. Eyni zamanda, sığorta, evdən iş imkanı və ya nəqliyyat xərclərinin qarşılanması kimi dəstək növləri gündəlik xərclərini azaltmaqla yanaşı, iş prosesini daha komfortlu edir. Maaş danışığı zamanı təkcə “xalis maaş” məsələsi ilə kifayətlənməyib, bu imtiyazları da mütləq müzakirə etmək lazımdır. İşəgötürənlə “maaş artımına paralel olaraq bu bonuslar və ya güzəştlər də ola bilərmi” sualını məntiqli şəkildə müzakirə edərək daha sərfəli bir razılaşmaya gəlmək mümkündür. Uzunmüddətli məmnunluq və inkişaf baxımından bütün bu detalları nəzərə almaq gələcəyin üçün verəcəyin ən düzgün qərarlardan biri ola bilər.
4. Emosiyalara qapılmaq və yanlış ünsiyyət stilində olmaq
Maaş danışıqları təkcə maddi məsələ deyil, həm də işəgötürənlə münasibətlərin təməlinin qoyulduğu çox mühüm prosesdir və bu zaman emosiyalara qapılmaq mənfi nəticələrə səbəb ola bilər. Əgər əsəbi və tələbkar danışıq tərzi sərgiləyirsənsə, qarşı tərəf səni əməkdaşlıq istəməyən və anlaşılmaz biri kimi qəbul edə bilər. Digər tərəfdən, həddən artıq utancaq və ya passiv olmaq fikirlərini dolğun çatdırmağı çətinləşdirir və tələb etdiyin məbləğ üçün əsaslandırma yaratmağı mümkünsüz edir. Danışıqlar mübarizə deyil, ortaq nöqtə tapmaq prosesi olduğu üçün sən də işəgötürən də qarşılıqlı hörmət və anlaşma mühitində irəliləməlisiniz. Qışqırmaq, ultimatum vermək və ya qarşı tərəfi günahlandırmaq kimi davranışlar ünsiyyət kanalını bağlayaraq məsələnin məntiqi əsasda həllinə mane olur. Əksinə, rəqəmlər və faktlara əsaslanan, eyni zamanda səmimi və nəzakətli danışıq tərzi işəgötürənin səni daha yaxşı başa düşməsinə şərait yaradır. Emosional tarazlığı saxlamaq üçün danışıqlara girmədən öncə ailə üzvləri və ya yaxın dostlarla ssenariləri canlandırmaq çox faydalı olur, çünki bu praktika real görüş zamanı özünəinamı artırır. Danışıqların əsas hədəfi sənin və şirkətin maraqlarına uyğun gələn razılaşmaya nail olmaqdır, buna görə də emosiyalardan çox, faktları, arqumentləri və məntiqli yanaşmanı ön planda saxlamaq lazımdır. Özünəinamlı, lakin aqressiv olmayan, qətiyyətli, lakin sərtlikdən uzaq ünsiyyət bacarığı müzakirədə uğur qazanmağın açarıdır. Sonda, istədiyin məbləği və səbəblərini doğru arqumentlərlə çatdırdıqda həm qarşı tərəf, həm də özün daha məmnun qalacaqsan.
