Topoqrafiya insan həyatında və xüsusən də mühəndislik, tikinti və geodeziya sahələrində əvəzolunmaz əhəmiyyət daşıyır. Torpaq səthinin düzgün ölçülməsi, relyefin öyrənilməsi və xəritələrin hazırlanması bu peşənin əsas fəaliyyət sahəsinə daxildir. Hər bir infrastruktur layihəsinin uğurla həyata keçirilməsi üçün dəqiq topoqrafik məlumatlara ehtiyac duyulur. Yolların, körpülərin, tunellərin, su kanallarının və digər mühüm obyektlərin tikintisi zamanı topoqrafın işi vacib rol oynayır. Əgər topoqraf düzgün ölçmələr aparmasa, layihələrdə böyük səhvlər ola bilər və bu da həm maliyyə, həm də təhlükəsizlik baxımından ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Topoqrafiyanın inkişafı qədim dövrlərdən başlayaraq müasir dövrümüzdə texnologiyalarla daha da təkmilləşmişdir. Müasir dövrdə topoqraflar dronlardan, peyk şəkillərindən və lazer texnologiyalarından istifadə edirlər. Bu isə onların işini daha sürətli və dəqiq edir. Əslində, bir çoxumuz fərqinə varmadan hər gün topoqrafın əməyindən istifadə edirik. Çünki yaşadığımız binalar, istifadə etdiyimiz yollar və hətta parklar belə, topoqrafın çəkdiyi xəritələr əsasında inşa olunur. Bu baxımdan topoqraf peşəsi həm elmi, həm də praktiki əhəmiyyətə malikdir. İndi isə gəlin topoqrafın kim olduğunu, nə iş gördüyünü, hansı bacarıqlara sahib olmalı olduğunu və onların maaş məsələlərini daha ətraflı nəzərdən keçirək.
Topoqraf kimdir?
Topoqraf – torpaq səthinin relyefini, təbii və süni obyektlərini ölçərək xəritə və planlar hazırlayan mütəxəssis...
Topoqrafiya insan həyatında və xüsusən də mühəndislik, tikinti və geodeziya sahələrində əvəzolunmaz əhəmiyyət daşıyır. Torpaq səthinin düzgün ölçülməsi, relyefin öyrənilməsi və xəritələrin hazırlanması bu peşənin əsas fəaliyyət sahəsinə daxildir. Hər bir infrastruktur layihəsinin uğurla həyata keçirilməsi üçün dəqiq topoqrafik məlumatlara ehtiyac duyulur. Yolların, körpülərin, tunellərin, su kanallarının və digər mühüm obyektlərin tikintisi zamanı topoqrafın işi vacib rol oynayır. Əgər topoqraf düzgün ölçmələr aparmasa, layihələrdə böyük səhvlər ola bilər və bu da həm maliyyə, həm də təhlükəsizlik baxımından ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Topoqrafiyanın inkişafı qədim dövrlərdən başlayaraq müasir dövrümüzdə texnologiyalarla daha da təkmilləşmişdir. Müasir dövrdə topoqraflar dronlardan, peyk şəkillərindən və lazer texnologiyalarından istifadə edirlər. Bu isə onların işini daha sürətli və dəqiq edir. Əslində, bir çoxumuz fərqinə varmadan hər gün topoqrafın əməyindən istifadə edirik. Çünki yaşadığımız binalar, istifadə etdiyimiz yollar və hətta parklar belə, topoqrafın çəkdiyi xəritələr əsasında inşa olunur. Bu baxımdan topoqraf peşəsi həm elmi, həm də praktiki əhəmiyyətə malikdir. İndi isə gəlin topoqrafın kim olduğunu, nə iş gördüyünü, hansı bacarıqlara sahib olmalı olduğunu və onların maaş məsələlərini daha ətraflı nəzərdən keçirək.
Topoqraf kimdir?
Topoqraf – torpaq səthinin relyefini, təbii və süni obyektlərini ölçərək xəritə və planlar hazırlayan mütəxəssisdir. O, xüsusi alətlərdən və müasir texnologiyalardan istifadə edərək sahənin real ölçülərini dəqiq müəyyənləşdirir. Topoqrafı sadəcə “ölçü aparan şəxs” kimi düşünmək yanlış olardı, çünki onun işi sadəcə ölçmədən ibarət deyil. O, həm də bu məlumatları işləyərək layihələr üçün nəzərəçarpacaq nəticələr təqdim edir. Onun peşəkar fəaliyyəti mühəndislərin, memarların və dizaynerlərin işini asanlaşdırır. Ən sadə dildə desək, topoqraf yerin “rəssamıdır”, amma çəkdiyi rəsmlər sadəcə gözəllik üçün deyil, real tikinti və layihələrin həyata keçirilməsi üçündür. Onun hazırladığı planlar əsasında yol şəbəkələri, kənd təsərrüfatı sahələri və sənaye zonaları planlaşdırılır. Topoqraflar geodeziyanın əsas təməl daşı hesab olunurlar. Çünki hər bir geodeziya işinin başlanğıc nöqtəsi topoqrafik ölçmələrdir. Həmçinin, onlar təbiətdə baş verən dəyişiklikləri də izləyə bilirlər. Məsələn, çay yataqlarının dəyişməsi, torpaq sürüşmələri və s. hallar topoqrafın araşdırma mövzusu ola bilər. Beləliklə, topoqraf həm texniki, həm də elmi biliklərə malik peşə sahibidir.
Topoqraf nə iş görür?
Topoqrafın işi çoxşaxəlidir və sadəcə sahədə ölçmə aparmaqla məhdudlaşmır. O, əvvəlcə müəyyən ərazidə dəqiq ölçmələr apararaq məlumat toplayır. Daha sonra bu məlumatları xüsusi proqramlar vasitəsilə emal edir. Hazırlanan plan və xəritələr tikinti şirkətlərinə, dövlət qurumlarına və fərdi müştərilərə təqdim olunur. Topoqraflar tikinti layihələrinin ilkin mərhələsində əvəzsiz rol oynayırlar, çünki onlar ərazinin relyefinə uyğun layihə hazırlamağa imkan yaradırlar. Bundan başqa, onlar qaz, su, elektrik və rabitə xətlərinin çəkilməsi zamanı da lazımlı ölçmələr həyata keçirirlər. Topoqraf işinin mühüm hissəsi sahə və laboratoriya fəaliyyətindən ibarətdir. Məsələn, sahədə ölçmələr aparır, sonra ofisdə həmin məlumatları kompüter proqramları ilə dəqiqləşdirir. Onların işinin nəticəsi dəqiq koordinatlar, xəritələr, 3D modellər ola bilər. Həmçinin, topoqraf təbiət hadisələrinin yaratdığı dəyişiklikləri izləyərək mühəndislərə xəbərdarlıq edə bilər. Məsələn, torpaq sürüşməsi təhlükəsi olan ərazilərin müəyyənləşdirilməsində onların rolu böyükdür. Əslində, topoqrafın işini görmədən heç bir böyük layihə başlaya bilməz.
Topoqraf üçün iş elanlarında hansı vəzifələr göstərilir?
İş elanlarında topoqraf üçün müxtəlif vəzifə öhdəlikləri göstərilir. Ən çox rast gəlinən vəzifələrdən biri sahədə ölçmə işlərinin aparılmasıdır. Bundan əlavə, topoqrafdan toplanan məlumatların işlənməsi və kompüter proqramlarında vizuallaşdırılması tələb olunur. Elanlarda adətən “AutoCAD” və “ArcGIS” kimi proqramlarla işləmək bacarığı da xüsusi vurğulanır. Həmçinin, layihə komandası ilə əməkdaşlıq, tikinti və mühəndislik işlərinə dəstək göstərilməsi də onların vəzifəsinə daxildir. Bir çox iş elanında topoqrafın hesabat hazırlaması və rəhbərliyə təqdim etməsi də qeyd olunur. Bundan başqa, onlar sahədə iş təhlükəsizliyi qaydalarına əməl etməli və komanda ilə koordinasiyalı işləməlidirlər. Ən geniş yayılmış vəzifələrdən biri də geodeziya alətləri ilə ölçmələrin dəqiq aparılmasıdır. İş elanlarında çox vaxt “topoqraf sahə işləri üzrə təcrübəli olmalıdır” kimi qeydlərə də rast gəlinir. Bəzi şirkətlərdə isə topoqraflardan dron və GPS texnologiyası ilə işləmək bacarığı tələb olunur. Beləliklə, iş elanlarında topoqrafın vəzifələri həm sahə, həm də ofis işlərini əhatə edir.
Topoqraf vakansiyalarında hansı bacarıqlar tələb olunur?
Topoqraf vakansiyalarında bir sıra texniki və şəxsi bacarıqlar tələb olunur. Texniki bacarıqlar sırasında geodeziya alətlərindən – total stansiya, GPS, teodolit və səviyyə cihazlarından istifadə bacarığı ön plandadır. Proqram təminatı ilə işləmə bacarığı da mühüm şərtdir. Ən çox tələb olunan proqramlar “AutoCAD”, “Civil 3D” və “ArcGIS” kimi sistemlərdir. Topoqraflardan dəqiqlik, məsuliyyət və diqqət mərkəzində olmaq xüsusiyyətləri də gözlənilir. Çünki onların ölçmələrində kiçik bir səhv belə layihənin bütün gedişatını poza bilər. Həmçinin, sahədə uzun müddət işləməyi bacarmaq və fiziki dözümlülük də vacibdir. Çünki iş şəraiti həmişə rahat ofis mühiti olmur, bəzən dağlıq, meşəlik və ya çətin relyefli ərazilərdə işləmək lazım gəlir. Topoqraf üçün analitik düşünmə qabiliyyəti də önəmlidir. O, toplanan məlumatları düzgün təhlil edərək layihəyə uyğun nəticə çıxara bilməlidir. Bundan başqa, komanda ilə işləmək, ünsiyyət bacarığı və məsuliyyətli davranış da vacib bacarıqlar sırasındadır.
Topoqrafın maaşı nə qədərdir?
Topoqrafın maaşı ölkədən-ölkəyə, şirkətdən-şirkətə və təcrübə səviyyəsinə görə dəyişir. Azərbaycanda orta hesabla topoqrafın aylıq maaşı 800 – 1500 manat aralığında dəyişə bilər. Böyük tikinti şirkətlərində və iri layihələrdə iştirak edən təcrübəli topoqrafların maaşı isə daha yüksək ola bilər. Xüsusən beynəlxalq layihələrdə çalışan topoqraflar 2000 manatdan yuxarı qazanc əldə edə bilirlər. Dövlət qurumlarında işləyən topoqrafların maaşı isə özəl sektora nisbətən bir qədər aşağı ola bilər. Digər ölkələrdə, məsələn, Avropada və Amerikada topoqrafların maaşı daha yüksəkdir. Orada aylıq maaş 3000 – 5000 dollar civarında dəyişə bilir. Maaş, həmçinin topoqrafın bilik və bacarıqlarından asılıdır. Əgər o, müasir proqramlarda yüksək səviyyədə işləməyi bacarırsa, bu onun əmək haqqına da müsbət təsir edir. Bundan başqa, sahədə rəhbər vəzifələrdə çalışan baş topoqrafların maaşı da digərlərinə nisbətən yüksək olur. Beləliklə, topoqrafın maaşı həm təcrübəyə, həm şirkətin büdcəsinə, həm də layihənin miqyasına görə dəyişir.