Texnologiyanın və rəqəmsallaşmanın sürətlə inkişaf etdiyi bu dövrdə proqram təminatının keyfiyyəti hər zamankindən daha önəmlidir. Müasir dövrdə hər bir şirkət, müştərilərinə sabit, təhlükəsiz və istifadəsi asan proqramlar təqdim etmək istəyir. Bunun üçün isə proqramların buraxılmadan öncə ətraflı şəkildə sınaqdan keçirilməsi vacibdir. Bu prosesi həyata keçirən əsas mütəxəssislər software tester və ya yazılım testçiləri adlanır. Onlar proqramların səhvsiz, effektiv və istifadəçi dostu şəkildə işləməsini təmin etmək üçün xüsusi testlər aparırlar. Test prosesləri sayəsində proqramlardakı texniki xətalar, dizayn uyğunsuzluqları və performans problemləri aşkar edilir. Nəticədə şirkətlər bazara daha sabit və etibarlı məhsullar təqdim edə bilir. Bu peşə təkcə texniki bilik deyil, həm də analitik düşüncə, səbr və detallara diqqət tələb edir. Hər bir proqram məhsulunun uğuru, böyük ölçüdə, testçinin diqqətli işindən asılıdır. Ona görə də, müasir dövrdə software tester peşəsi IT sahəsində ən tələb olunan ixtisaslardan birinə çevrilib. Bu məqalədə software testerin kim olduğunu, nə iş gördüyünü, hansı bacarıqlara sahib olmalı olduğunu və maaş səviyyələrini ətraflı şəkildə öyrənəcəyik.
Software Tester kimdir?
Software tester — proqram təminatını sınaqdan keçirən və onun düzgün işləməsini təmin edən mütəxəssisdir. Onun əsas vəzifəsi proqramda olan xətaları (bugları) tapmaq, onların səbəbini müəyyənləşdirmək və bu haqda proqramçılara (developer-lərə) məlumat verməkdi...
Texnologiyanın və rəqəmsallaşmanın sürətlə inkişaf etdiyi bu dövrdə proqram təminatının keyfiyyəti hər zamankindən daha önəmlidir. Müasir dövrdə hər bir şirkət, müştərilərinə sabit, təhlükəsiz və istifadəsi asan proqramlar təqdim etmək istəyir. Bunun üçün isə proqramların buraxılmadan öncə ətraflı şəkildə sınaqdan keçirilməsi vacibdir. Bu prosesi həyata keçirən əsas mütəxəssislər software tester və ya yazılım testçiləri adlanır. Onlar proqramların səhvsiz, effektiv və istifadəçi dostu şəkildə işləməsini təmin etmək üçün xüsusi testlər aparırlar. Test prosesləri sayəsində proqramlardakı texniki xətalar, dizayn uyğunsuzluqları və performans problemləri aşkar edilir. Nəticədə şirkətlər bazara daha sabit və etibarlı məhsullar təqdim edə bilir. Bu peşə təkcə texniki bilik deyil, həm də analitik düşüncə, səbr və detallara diqqət tələb edir. Hər bir proqram məhsulunun uğuru, böyük ölçüdə, testçinin diqqətli işindən asılıdır. Ona görə də, müasir dövrdə software tester peşəsi IT sahəsində ən tələb olunan ixtisaslardan birinə çevrilib. Bu məqalədə software testerin kim olduğunu, nə iş gördüyünü, hansı bacarıqlara sahib olmalı olduğunu və maaş səviyyələrini ətraflı şəkildə öyrənəcəyik.
Software Tester kimdir?
Software tester — proqram təminatını sınaqdan keçirən və onun düzgün işləməsini təmin edən mütəxəssisdir. Onun əsas vəzifəsi proqramda olan xətaları (bugları) tapmaq, onların səbəbini müəyyənləşdirmək və bu haqda proqramçılara (developer-lərə) məlumat verməkdir. Tester proqramın hər bir funksiyasını sistematik şəkildə yoxlayır ki, proqram istənilən şəraitdə gözlənilən nəticəni versin. Software tester həm texniki, həm də analitik bacarıqlara malik olmalıdır, çünki o, həm kod səviyyəsində, həm də istifadəçi baxımından proqramı qiymətləndirir. Onlar proqramın istifadəçi interfeysini, məlumat axınını, təhlükəsizlik sistemini və performansını müxtəlif test mərhələlərində yoxlayırlar. Bəzi testçilər manual testlərlə məşğul olur, yəni proqramı əl ilə test edir; bəziləri isə avtomatlaşdırılmış testlər yazır. Tester həmçinin proqramın istək sənədlərinə (requirement documents) uyğun olub-olmadığını da qiymətləndirir. Bu mütəxəssislər layihə komandasında mühüm rol oynayır və developer, analitik, dizayner və layihə menecerləri ilə sıx əməkdaşlıq edirlər. Onların məqsədi proqramın keyfiyyətini yüksəltmək və istifadəçilərin razılığını təmin etməkdir. Yaxşı bir tester proqramın “nə üçün” və “necə” işlədiyini başa düşməklə yanaşı, həm də “nə vaxt səhv edə biləcəyini” qabaqcadan təxmin edə bilir.
Software Tester nə iş görür?
Software testerin əsas vəzifəsi proqramların funksionallığını, təhlükəsizliyini və performansını yoxlamaqdır. Bu proses bir neçə mərhələdən ibarətdir və hər mərhələ müəyyən məqsəd daşıyır. Əvvəlcə tester proqramın tələblərini (requirement-ləri) oxuyur və başa düşür, çünki test planını hazırlamaq üçün bu məlumat çox vacibdir. Daha sonra o, test ssenariləri (test cases) və test planları tərtib edir. Bu sənədlər vasitəsilə proqramın hansı hissələrinin, necə və nə zaman test ediləcəyi müəyyən olunur. Test prosesində proqramın bütün funksiyaları addım-addım yoxlanılır. Əgər proqram gözlənilməyən şəkildə davranırsa, tester bunu “bug report” şəklində qeyd edir və texniki komandaya göndərir. Bundan əlavə, tester proqramın müxtəlif cihazlarda, əməliyyat sistemlərində və brauzerlərdə eyni şəkildə işləyib-işləmədiyini də test edir. Avtomatlaşdırılmış testlər aparan testçilər isə “Selenium”, “Postman”, “JUnit”, “Cypress” kimi alətlərdən istifadə edirlər. Tester həmçinin “regression testing”, “integration testing”, “system testing” kimi müxtəlif test növlərini icra edir. Proqram tam hazır olanda o, “final acceptance testing” apararaq məhsulun keyfiyyətini təsdiqləyir. Yəni qısaca desək, software tester proqramın buraxılmadan əvvəl “son müdafiə xəttidir”.
Software Tester üçün iş elanlarında hansı vəzifələr göstərilir?
Software tester vakansiyalarında göstərilən vəzifələr çox vaxt şirkətin layihə növündən və texnoloji infrastrukturundan asılı olur. Ən çox rast gəlinən vəzifələrdən biri “Manual Tester” və “Automation Tester”dir. Manual tester proqramları əl ilə test edir, istifadəçi təcrübəsini yoxlayır və test nəticələrini sənədləşdirir. Automation tester isə proqramlaşdırma dillərindən istifadə edərək avtomatik test ssenariləri yaradır. Bəzi elanlarda “QA Engineer” və ya “Quality Assurance Specialist” terminləri də istifadə olunur — bu vəzifələr proqramın keyfiyyətini təmin edən testçiləri əhatə edir. İş elanlarında çox vaxt “test planlarının hazırlanması”, “test nəticələrinin təhlili”, “defect tracking”, “test sənədlərinin yenilənməsi” kimi vəzifələr qeyd olunur. Həmçinin, testçi komandada işləmə bacarığına malik olmalı və developer-lərlə sıx əməkdaşlıq etməlidir. Bir çox şirkət testçidən “Agile” və “Scrum” metodologiyalarını bilməyi də tələb edir, çünki bu metodlar müasir layihə idarəetməsində geniş istifadə olunur. Bəzi hallarda tester həm də “API testing”, “database testing” və “performance testing” kimi texniki sahələrdə də iştirak edir. Ümumiyyətlə, iş elanlarında software testerin vəzifələri proqramın istənilən mərhələsində onun düzgün və etibarlı işləməsini təmin etməyə yönəlir.
Software Tester vakansiyalarında hansı bacarıqlar tələb olunur?
Software tester vakansiyalarında həm texniki, həm də qeyri-texniki bacarıqlar tələb olunur. Ən əsas texniki bacarıqlara “SQL” bilikləri, “Test Case Management Tools” (məsələn, Jira, TestRail), “bug tracking system”-lər, “API testing” və “automation tools” kimi biliklər daxildir. Avtomatlaşdırma ilə məşğul olan testçilərdən “Python”, “Java”, “JavaScript” kimi proqramlaşdırma dillərini bilmək tələb olunur. Həmçinin “Selenium”, “Cypress”, “Postman”, “JMeter” kimi test alətlərinin tətbiqi bacarığı da çox önəmlidir. Qeyri-texniki bacarıqlara isə detallara diqqət, analitik düşüncə, problem həll etmə qabiliyyəti və komanda ilə əməkdaşlıq bacarığı daxildir. İngilis dili bilikləri də mühüm sayılır, çünki test sənədlərinin çoxu ingilis dilində hazırlanır. Tester həmçinin sistematik düşünməli, proqramın “istifadəçi gözü ilə” işlədiyini təhlil edə bilməlidir. Bəzi şirkətlər “ISTQB Certification” kimi beynəlxalq sertifikatları olan testçilərə üstünlük verir. Bundan əlavə, “Agile” və “Scrum” kimi layihə metodologiyalarını bilmək və “Continuous Integration / Continuous Deployment” (CI/CD) prosesləri haqqında anlayışa sahib olmaq da üstünlük sayılır. Yaxşı bir tester yalnız səhvləri tapmaqla kifayətlənməməli, həm də onların səbəbini anlamağa çalışmalıdır. Bu da onu sıradan texniki işçidən peşəkar analizçi səviyyəsinə yüksəldir.
Software Tester maaşı nə qədərdir?
Software testerin maaşı bir çox faktordan asılıdır — təcrübə səviyyəsi, texniki biliklər, ölkə və şirkətin miqyası bu faktorlara daxildir. Başlanğıc səviyyədə olan “Junior Tester”lər adətən daha az maaş alır, amma təcrübə qazandıqca gəlir sürətlə artır. Azərbaycanda junior testçilərin maaşı orta hesabla 800-1500 AZN, “Middle” səviyyəsində olanların maaşı 2000-3500 AZN, “Senior QA Engineer”lərin isə 4000 AZN və daha çox ola bilər. Xarici şirkətlərdə isə, xüsusən də “remote” işlərdə, testçilər 2000-6000 USD arası gəlir əldə edə bilirlər. Avtomatlaşdırılmış testlərlə işləyən mütəxəssislər manual testçilərə nisbətən daha yüksək maaş alırlar, çünki onların texniki bilik səviyyəsi geniş olur. Maaşa həmçinin əlavə bonuslar, təlim imkanları və layihə mükafatları da daxil ola bilər. Bəzi şirkətlər testçilərə “flexible working hours” və “remote work” imkanı da təqdim edir ki, bu da peşəni daha cəlbedici edir. Ümumilikdə, IT sektorunda software tester peşəsi həm sabit gəlir, həm də peşəkar inkişaf baxımından çox perspektivlidir. Əgər karyeranı texnologiya, analiz və keyfiyyət sahəsində qurmaq istəyirsənsə, bu peşə sənin üçün ideal seçim ola bilər.
