Neft və qaz sənayesi dünya iqtisadiyyatında mühüm rol oynayan sahələrdən biridir. Bu sahənin texniki və mühəndislik yönümlü funksiyalarını icra edən peşələr arasında qazma mühəndisi xüsusi yer tutur. Qazma mühəndisi neft və qaz yataqlarına çıxış üçün yerin dərin qatlarında dəliklərin açılmasını planlaşdıran və bu prosesi idarə edən mütəxəssisdir. Onlar həm quru, həm də dəniz platformalarında çalışaraq enerji mənbələrinin çıxarılmasını təmin edirlər. Bu sahədə çalışan mühəndislər yüksək texnoloji biliklərə və praktiki təcrübəyə malik olmalıdırlar. Qazma prosesi çoxmərhələli və riskli bir proses olduğu üçün qazma mühəndisinin rolu son dərəcə vacibdir. Onlar həm texniki həllər hazırlayır, həm də təhlükəsizlik standartlarının qorunmasına cavabdehdirlər. Bu mühəndislər layihələrin icrasından əvvəl geoloji məlumatları təhlil edir və uyğun qazma üsullarını seçirlər. Eyni zamanda, qazma işlərinin vaxtında və büdcəyə uyğun aparılmasını təmin edirlər. Bu peşə həm yüksək məsuliyyət, həm də yüksək mükafatlandırma tələb edir.
Qazma mühəndisi kimdir?
Qazma mühəndisi neft və qaz sənayesində çalışan, torpağın alt qatlarına qazma işlərini planlaşdıran və bu işləri həyata keçirən texniki mütəxəssisdir. Onların əsas vəzifəsi yeraltı enerji mənbələrinə təhlükəsiz və səmərəli şəkildə çatmaqdır. Bu mütəxəssislər mühəndislik biliklərini geologiya və texnologiya ilə birləşdirərək qazma işlərinin düzgün şəkildə aparılmasını təmin edirlər. Qazma mühəndisləri adətən neft şirkətlərində, qazma podratçı firmalarında və ya konsaltinq şirkətlərində çalışırlar. Onlar layihə planlamasından başlayaraq, qazma işlərinin həyata keçirilməsinə qədər bütün mərhələlərdə iştirak edirlər. Eyni zamanda, qazma prosesində baş verə biləcək texniki problemlərin həllinə cavabdehdirlər. Qazma mühəndisləri həm ofisdə, həm də sahədə işləyirlər və çox zaman uzunmüddətli ezamiyyətlərə gedirlər. Onların işi həm fiziki dözümlülük, həm də analitik düşünmə bacarıqları tələb edir. Peşəkar qazma mühəndisi olmaq üçün mühəndislik üzrə ali təhsil almaq və sahə üzrə təcrübə qazanmaq vacibdir. Bu sahədə ixtisaslaşmaq üçün əlavə kurslar və beynəlxalq sertifikatlar da tələb oluna bilər.
Qazma mühəndisi nə iş görür?
Qazma mühəndisinin əsas vəzifəsi qazma işlərini layihələndirmək, idarə etmək və texniki nəzarəti təmin etməkdir. Onlar qazma platformalarında qazmanın haradan və necə aparılacağını müəyyən edirlər. Bu zaman geoloji məlumatlara əsaslanaraq uyğun qazma üsulu və texnologiyası seçilir. Qazma mühəndisi qazma üçün istifadə ediləcək avadanlıqları təyin edir və onların düzgün işləməsinə nəzarət edir. Qazma prosesində yaranan problemləri analiz edir və tez bir zamanda texniki həll yolları təqdim edir. Onlar, həmçinin layihənin büdcəsinə və vaxt qrafikinə əməl olunmasını təmin edirlər. İş zamanı təhlükəsizlik tədbirlərinin qorunmasına xüsusi diqqət yetirirlər. Eyni zamanda, qazmadan sonra hasil olunan məlumatları analiz edir və növbəti mərhələlər üçün hesabatlar hazırlayırlar. Onlar qazma mayelərinin seçimi və idarəsi, quyu dizaynı, təzyiqə nəzarət və ətraf mühitə təsirlərin azaldılması kimi sahələrdə də fəaliyyət göstərirlər. Qazma mühəndisi komandada işləmə bacarığına malik olmalı və sahədəki işçilərlə effektiv ünsiyyət qurmalıdır.
Qazma mühəndisi üçün iş elanlarında hansı vəzifələr göstərilir?
Qazma mühəndisi üçün iş elanlarında geniş və spesifik vəzifələr yer alır. Əsas vəzifələrdən biri qazma planlarının hazırlanması və onların icrasına nəzarət etməkdir. İş elanlarında tez-tez “geoloji və texniki məlumatların təhlili” kimi bir vəzifə qeyd olunur. Qazma layihələrinin təhlükəsizlik standartlarına uyğun olaraq həyata keçirilməsi də əsas tələblərdəndir. Elanlarda tez-tez “avadanlıqlara texniki nəzarət etmək” və “qazma prosesində meydana çıxan nasazlıqları aradan qaldırmaq” kimi tapşırıqlara da rast gəlinir. “Ətraf mühitə təsirlərin minimuma endirilməsi” və “enerji sərfiyyatının optimallaşdırılması” da mühüm vəzifələr sırasındadır. Qazma işlərinin hesabatlaşdırılması və rəhbərliyə məlumatların təqdim olunması da mühəndisin gündəlik işləri arasındadır. Bəzi elanlarda layihənin idarə olunması və komanda koordinasiyası da mühəndisin öhdəliyinə verilir. “Qazma mayelərinin və materiallarının seçimi” də mühüm funksiyalardandır. Eyni zamanda, bəzi vəzifələrə görə mühəndis sahədə çalışmalı və növbəli rejimdə işləməlidir. Ümumilikdə, iş elanlarında qazma mühəndisinin həm texniki, həm idarəetmə, həm də analitik bacarıqlara malik olması tələb olunur.
Qazma mühəndisi vakansiyalarında hansı bacarıqlar tələb olunur?
Qazma mühəndisi vakansiyalarında müxtəlif texniki və şəxsi bacarıqlar tələb olunur. Ən vacib bacarıqlardan biri mühəndislik biliklərinə və qazma texnologiyalarına dərindən bələd olmaqdır. Vakansiyalarda çox zaman “problem həll etmə bacarığı” ön planda göstərilir. Qazma prosesi mürəkkəb və riskli olduğu üçün mühəndisin tez qərar vermə qabiliyyəti olmalıdır. Komanda ilə işləmək bacarığı və liderlik keyfiyyətləri də əsas şərtlər sırasındadır. Kompüter proqramları, xüsusilə AutoCAD, Petrel, Drillbench və s. kimi mühəndislik proqramlarını bilmək üstünlük sayılır. İngilis dilində texniki sənədlərlə işləmək bacarığı çox vaxt tələb kimi göstərilir. Vakansiyalarda, həmçinin təhlükəsizlik protokollarına ciddi riayət etmək bacarığı önə çəkilir. Yazılı və şifahi ünsiyyət bacarığı da mühəndisin fəaliyyətində mühüm rol oynayır. Bəzi hallarda beynəlxalq sertifikatlara (məsələn, IWCF, Well Control) malik olmaq tələb olunur. Nəhayət, analitik düşünmə, stressə davamlılıq və sahədə işləməyə fiziki hazırlıq da mühüm bacarıqlar sırasındadır.
Qazma mühəndisinin maaşı nə qədərdir?
Qazma mühəndisinin maaşı bir sıra amillərdən asılı olaraq dəyişir. Bunlara təcrübə səviyyəsi, işlədiyi ölkə, şirkətin miqyası və layihənin mürəkkəbliyi daxildir. Azərbaycanda təcrübəsiz yeni məzun qazma mühəndisinin aylıq maaşı 1500-2500 AZN aralığında ola bilər. Təcrübəli mühəndislər isə 4000-8000 AZN və daha yüksək maaş ala bilirlər. Beynəlxalq neft şirkətlərində çalışan qazma mühəndislərinin maaşı daha yüksək olur və aylıq 10000 ABŞ dollarına qədər çata bilər. Xüsusilə dəniz platformalarında işləyən mütəxəssislərə əlavə mükafatlar və sığorta imkanları da təqdim olunur. Əlavə olaraq, növbəli iş rejimi, riskli şərait və uzunmüddətli ezamiyyətlər də maaşlara təsir göstərir. Qazma mühəndislərinin maaşına müxtəlif bonuslar, performansa görə əlavələr və xidmət illərinə görə təqaüdlər də əlavə olunur. Müxtəlif ölkələrdə, məsələn, Norveç, ABŞ, Qətər və BƏƏ-də bu sahədə maaşlar daha yüksək olur. Nəticədə, qazma mühəndisliyi həm çətin, həm də yüksək gəlirli bir peşə sahəsi hesab olunur.