Texnologiyanın sürətlə inkişaf etdiyi dövrdə veb saytlar və onlarla əlaqəli tətbiqlər gündəlik həyatımızın bir hissəsinə çevrilmişdir. Bu sistemlərin arxasında çalışan insanlar isə müxtəlif ixtisaslara sahib proqramçılardır. Onlardan biri də “front-end developer” və ya azərbaycan dilində desək, “ön tərəf proqramçısı”dır. Bu peşə sahibi olan şəxslər saytların və tətbiqlərin istifadəçiyə görünən hissəsini hazırlayır. Hər birimizin gündəlik olaraq istifadə etdiyi saytların görünüşü, düymələrin funksionallığı, menyuların işləməsi və ümumi dizayn – məhz front-end developer-lərin əməyidir. Bu peşə son illərdə texnologiya bazarında olduqca tələbat görür və yüksək maaşlarla qiymətləndirilir. Bir çox gənc proqramlaşdırma sahəsinə başlamaq üçün məhz front-end istiqamətini seçir. Çünki bu sahə həm yaradıcı, həm də texniki bacarıqların birləşdiyi unikal bir iş sahəsidir. Aşağıda bu sahəyə aid suallara geniş cavab verərək front-end developer peşəsini ətraflı şəkildə izah edəcəyik.
Front-end developer kimdir?
Front-end developer veb sayt və tətbiqlərin istifadəçiyə görünən hissəsini hazırlayan proqramçıdır. Onlar dizaynerlər tərəfindən hazırlanmış interfeysləri funksional hala gətirir və istifadəçilərlə qarşılıqlı əlaqəni təmin edən komponentləri proqramlaşdırır. Bir front-end developer HTML, CSS və JavaScript kimi əsas texnologiyaları yaxşı bilməlidir. Bu texnologiyalar vasitəsilə onlar saytların strukturunu qurur, vizual üslubunu tənzimləyir ...
Texnologiyanın sürətlə inkişaf etdiyi dövrdə veb saytlar və onlarla əlaqəli tətbiqlər gündəlik həyatımızın bir hissəsinə çevrilmişdir. Bu sistemlərin arxasında çalışan insanlar isə müxtəlif ixtisaslara sahib proqramçılardır. Onlardan biri də “front-end developer” və ya azərbaycan dilində desək, “ön tərəf proqramçısı”dır. Bu peşə sahibi olan şəxslər saytların və tətbiqlərin istifadəçiyə görünən hissəsini hazırlayır. Hər birimizin gündəlik olaraq istifadə etdiyi saytların görünüşü, düymələrin funksionallığı, menyuların işləməsi və ümumi dizayn – məhz front-end developer-lərin əməyidir. Bu peşə son illərdə texnologiya bazarında olduqca tələbat görür və yüksək maaşlarla qiymətləndirilir. Bir çox gənc proqramlaşdırma sahəsinə başlamaq üçün məhz front-end istiqamətini seçir. Çünki bu sahə həm yaradıcı, həm də texniki bacarıqların birləşdiyi unikal bir iş sahəsidir. Aşağıda bu sahəyə aid suallara geniş cavab verərək front-end developer peşəsini ətraflı şəkildə izah edəcəyik.
Front-end developer kimdir?
Front-end developer veb sayt və tətbiqlərin istifadəçiyə görünən hissəsini hazırlayan proqramçıdır. Onlar dizaynerlər tərəfindən hazırlanmış interfeysləri funksional hala gətirir və istifadəçilərlə qarşılıqlı əlaqəni təmin edən komponentləri proqramlaşdırır. Bir front-end developer HTML, CSS və JavaScript kimi əsas texnologiyaları yaxşı bilməlidir. Bu texnologiyalar vasitəsilə onlar saytların strukturunu qurur, vizual üslubunu tənzimləyir və istifadəçi ilə qarşılıqlı əlaqəni təmin edən skriptləri yazır. Onların əsas məqsədi həm estetik, həm də funksional baxımdan keyfiyyətli istifadəçi təcrübəsi yaratmaqdır. Yaxşı bir front-end developer həm dizayn düşüncəsinə sahib olmalı, həm də kodlama bacarıqlarını inkişaf etdirməlidir. Eyni zamanda brauzer uyğunluğu, mobil uyğunluq və performans optimizasiyası kimi texniki məsələləri də nəzərə almalıdır. Bu peşə müasir dövrdə həm startaplar, həm də böyük şirkətlər üçün vacib sayılır. Çünki istifadəçinin ilk təəssüratı məhz saytın və ya tətbiqin görünən hissəsindən yaranır. Bu səbəblə front-end developer-lərin işi şirkətlərin uğurunda əhəmiyyətli rol oynayır.
Front-end developer nə iş görür?
Front-end developer-lərin əsas vəzifəsi istifadəçiyə göstərilən interfeysləri yaratmaq və idarə etməkdir. Onlar dizaynerlər tərəfindən təqdim olunan dizayn fayllarını (məsələn, Figma və ya Adobe XD formatında) kodlaşdıraraq real işlək sistemlərə çevirirlər. Bu zaman HTML ilə saytın strukturunu yaradır, CSS ilə vizual görünüşü tənzimləyir və JavaScript ilə interaktivlik əlavə edirlər. Məsələn, menyunun açılıb-bağlanması, şəkillərin sürüşməsi və ya forma validasiyası kimi funksiyalar onların öhdəliyinə düşür. Front-end developer, həmçinin veb səhifənin mobil cihazlarda və fərqli brauzerlərdə düzgün işləməsini təmin etməlidir. Onlar çox vaxt backend developer-lərlə əməkdaşlıq edərək API-lərdən məlumat çəkir və bu məlumatları istifadəçiyə vizual şəkildə təqdim edirlər. Bundan əlavə, istifadəçi təcrübəsini (UX) artırmaq üçün performans təhlili aparır və səhifə yüklənmə sürətini optimallaşdırırlar. Bəzi front-end developer-lər həmçinin versiya idarəetmə sistemləri (məsələn, Git) ilə işləyərək layihənin inkişaf prosesini daha sistemli şəkildə idarə edirlər. Onların gündəlik işi həm texniki, həm də yaradıcı yanaşma tələb edir. Bu sahədə uğurlu olmaq üçün həm texnologiyalara maraqlı olmaq, həm də dizayn prinsiplərinə bələd olmaq vacibdir.
Front-end developer üçün iş elanlarında hansı vəzifələr göstərilir?
Front-end developer vakansiyalarında adətən bir neçə əsas məsuliyyət qeyd olunur. Birinci növbədə, HTML, CSS və JavaScript ilə işləmək bacarığı əsas tələb kimi göstərilir. Bundan əlavə, dizayn fayllarını real veb səhifələrə çevirmək və interaktiv elementlər əlavə etmək vəzifələr sırasında yer alır. Şirkətlər front-end developer-dən veb səhifələrin və tətbiqlərin mobil və masaüstü versiyalarını hazırlamasını gözləyir. İş elanlarında tez-tez "responsive dizayn hazırlamaq", "UI/UX standartlarına uyğun işləmək" kimi bəndlər olur. Çox vaxt JavaScript kitabxanaları və çərçivələri (məsələn, React, Vue.js, Angular) ilə işləmək tələbi də qoyulur. Bəzi elanlarda front-end developer-in backend komandası ilə birgə işləməsi və API inteqrasiyası həyata keçirməsi də qeyd edilir. Versiya nəzarət sistemləri (Git, GitHub) ilə təcrübə də tələb kimi göstərilir. Bundan başqa, səhifə yüklənmə sürətinin optimallaşdırılması, SEO uyğunluğunun təmin edilməsi və brauzerlərarası uyğunluq kimi vəzifələr də ön plandadır. Qısacası, iş elanlarında yalnız kod yazmaq deyil, həmçinin müasir veb standartlarına uyğun işləmək tələb olunur.
Front-end developer vakansiyalarında hansı bacarıqlar tələb olunur?
Front-end developer vakansiyalarında texniki və qeyri-texniki bacarıqlar birlikdə tələb olunur. Ən vacib texniki bacarıqlar HTML5, CSS3 və JavaScript bilikləridir. Bu dillər vebin əsasını təşkil etdiyindən hər bir front-end developer onları dərindən bilməlidir. JavaScript ilə yanaşı, onun məşhur çərçivələri – xüsusilə React.js və ya Vue.js kimi kitabxanalar da mütləq tələb olunur. Eyni zamanda CSS çərçivələri ilə işləmək bacarığı – məsələn, Bootstrap və ya Tailwind CSS – üstünlük kimi qiymətləndirilir. Versiya nəzarəti üçün Git bilikləri, brauzer uyğunluğu və səhifə optimallaşdırması da önəmlidir. Bundan əlavə, REST API-lərlə işləmə və JSON formatını anlamaq tələb olunan bacarıqlar sırasındadır. Qeyri-texniki bacarıqlar isə komanda ilə işləmə, problem həll etmə və istifadəçi yönümlü düşünmə kimi xüsusiyyətləri əhatə edir. Layihələrin vaxtında təhvil verilməsi və kodun təmiz yazılması da peşəkar front-end developer üçün əsas bacarıqlardandır. Nəhayət, öyrənməyə açıq olmaq və texnologiyalardakı yenilikləri izləmək bu sahədə uzunmüddətli uğurun açarıdır.
Front-end developer maaşı nə qədərdir?
Azərbaycanda front-end developer maaşları bir neçə faktordan asılı olaraq dəyişir: təcrübə səviyyəsi, şirkətin böyüklüyü, layihənin lokal və ya beynəlxalq olması və istifadə edilən texnologiyalar. Hazırda ölkədə bu sahədə tələbat artsa da, maaşlar beynəlxalq bazarla müqayisədə bir qədər aşağı səviyyədədir. Buna baxmayaraq, bu peşə yerli bazarda da stabil gəlir və karyera inkişafı üçün imkanlar təqdim edir.
-
Junior (başlanğıc səviyyə) Front-end Developer – Adətən 0-1 il təcrübəsi olan bu səviyyədəki mütəxəssislər 700 – 1200 AZN aralığında maaş alırlar. Əgər namizəd özünü yaxşı göstərərsə və real layihələrdə təcrübə qazanarsa, bu rəqəm 1500 AZN-ə qədər yüksələ bilər.
-
Middle (orta səviyyə) Front-end Developer – Təxminən 1-3 il təcrübəsi olan developer-lər üçün maaşlar 1500 – 2500 AZN arasında dəyişir. Əgər namizəd React, Vue və ya Angular kimi çərçivələrdə sərbəst işləyə bilirsə, Git, API inteqrasiyası və mobil uyğunluq məsələlərində bacarıqlıdırsa, bu səviyyədə rahatlıqla 2500 AZN-ə qədər gəlir əldə etmək mümkündür.
-
Senior Front-end Developer – 3 ildən artıq təcrübəsi olan, mürəkkəb layihələri təkbaşına idarə edə bilən və komanda rəhbərliyi bacarığı olan senior developer-lər 3000 AZN və daha yüksək maaş alırlar. Bəzi beynəlxalq layihələrdə və ya böyük yerli şirkətlərdə bu rəqəm 4000 AZN-ə qədər çata bilər.
-
Freelancer və ya Remote çalışan Front-end Developer – Əgər developer freelancer kimi xarici müştərilərlə işləyirsə və ya tamamilə uzaqdan (remote) beynəlxalq şirkətlə əməkdaşlıq edirsə, gəliri dollar və ya avro ilə ola bilər. Belə hallarda aylıq gəlir 2000 – 5000 ABŞ dolları aralığında dəyişə bilər.
Qeyd edək ki, texnologiya sektorunda maaşlar daimi olaraq dəyişə və arta bilər. Bu səbəblə təcrübə toplamaq, yeni texnologiyaları öyrənmək və portfolionu zənginləşdirmək maaş artımı üçün vacib amillərdir.