Müasir dövrdə informasiya texnologiyalarının inkişafı həyatımızın bütün sahələrinə təsir göstərib. İstər təhsil, istər biznes, istərsə də gündəlik ünsiyyət olsun – hər şey internet və kompüter şəbəkələri üzərində qurulub. Şəbəkələrin fasiləsiz və təhlükəsiz işləməsi isə təsadüfən baş vermir, bunun arxasında peşəkar mütəxəssislərin əməyini görürük. Onlardan biri də şəbəkə inzibatçısıdır. Bu vəzifə bir çox şirkətin arxa səhnədə olan, lakin ən vacib fiqurlarından biridir. Çünki bir şirkətdə server dayanarsa, işçilərin iş prosesi demək olar ki, iflic vəziyyətə düşür. Elə buna görə də şəbəkə inzibatçısının rolu daim önəmlidir. O, şəbəkənin fasiləsiz işləməsini təmin etməklə yanaşı, həm də təhlükəsizlik məsələlərinə cavabdeh olur. Bu peşənin özəlliyi ondadır ki, texniki savadla yanaşı, diqqət, məsuliyyət və operativlik də tələb olunur. Hazırda dünyada İT mütəxəssislərinə böyük tələbat var və şəbəkə inzibatçıları bu sahədə xüsusi yer tutur. Onların bilikləri olmadan nə böyük korporasiyalar, nə də kiçik bizneslər fəaliyyət göstərə bilər. Gündəlik həyatımızda internetin “həmişə işləməsi” təsadüfi deyil, bu işin arxasında məhz belə mütəxəssislər dayanır.
Şəbəkə inzibatçısı kimdir?
Şəbəkə inzibatçısı – kompüter şəbəkələrinin idarəsini həyata keçirən, onların fasiləsiz, təhlükəsiz və səmərəli fəaliyyətinə nəzarət edən mütəxəssisdir. Onun əsas vəzifəsi şirkətin bütün cihazlarının bir-biri ilə düzgün əlaqə saxlamasını təmin etməkdir. Məsələn, işçilər...
Müasir dövrdə informasiya texnologiyalarının inkişafı həyatımızın bütün sahələrinə təsir göstərib. İstər təhsil, istər biznes, istərsə də gündəlik ünsiyyət olsun – hər şey internet və kompüter şəbəkələri üzərində qurulub. Şəbəkələrin fasiləsiz və təhlükəsiz işləməsi isə təsadüfən baş vermir, bunun arxasında peşəkar mütəxəssislərin əməyini görürük. Onlardan biri də şəbəkə inzibatçısıdır. Bu vəzifə bir çox şirkətin arxa səhnədə olan, lakin ən vacib fiqurlarından biridir. Çünki bir şirkətdə server dayanarsa, işçilərin iş prosesi demək olar ki, iflic vəziyyətə düşür. Elə buna görə də şəbəkə inzibatçısının rolu daim önəmlidir. O, şəbəkənin fasiləsiz işləməsini təmin etməklə yanaşı, həm də təhlükəsizlik məsələlərinə cavabdeh olur. Bu peşənin özəlliyi ondadır ki, texniki savadla yanaşı, diqqət, məsuliyyət və operativlik də tələb olunur. Hazırda dünyada İT mütəxəssislərinə böyük tələbat var və şəbəkə inzibatçıları bu sahədə xüsusi yer tutur. Onların bilikləri olmadan nə böyük korporasiyalar, nə də kiçik bizneslər fəaliyyət göstərə bilər. Gündəlik həyatımızda internetin “həmişə işləməsi” təsadüfi deyil, bu işin arxasında məhz belə mütəxəssislər dayanır.
Şəbəkə inzibatçısı kimdir?
Şəbəkə inzibatçısı – kompüter şəbəkələrinin idarəsini həyata keçirən, onların fasiləsiz, təhlükəsiz və səmərəli fəaliyyətinə nəzarət edən mütəxəssisdir. Onun əsas vəzifəsi şirkətin bütün cihazlarının bir-biri ilə düzgün əlaqə saxlamasını təmin etməkdir. Məsələn, işçilər ofisdə printerdən istifadə edərkən və ya serverə qoşularkən bu prosesi təmin edən şəxs məhz şəbəkə inzibatçısıdır. Bu peşənin sahibi yalnız texniki cihazları yox, həm də proqram təminatını izləyir. Onun işi təkcə kabel qoşmaqla bitmir, həmçinin kompleks şəbəkə arxitekturası qurmaq və daim nəzarət etməkdən ibarətdir. Şəbəkə inzibatçısı hər hansı nasazlıq yarandıqda ən birinci müdaxilə edən şəxsdir. Çünki hər dəqiqə dayanma şirkətə zərər gətirə bilər. Bu peşəkar, həmçinin məlumatların oğurluqdan qorunmasında əsas rolu oynayır. O, istifadəçilərin giriş hüquqlarını təyin edir, şifrələmə sistemlərini işlədir. Bir sözlə, şəbəkə inzibatçısı görünməz qəhrəmandır. Çox vaxt işçilər şəbəkənin niyə bu qədər stabil işlədiyini anlamır, amma əslində bunun səbəbi peşəkar inzibatçının işidir.
Şəbəkə inzibatçısı nə iş görür?
Şəbəkə inzibatçısının gündəlik vəzifələri kifayət qədər genişdir. Ən əvvəl o, şirkətin bütün şəbəkə infrastrukturunu idarə edir. Bu router, switch, server və digər avadanlıqların sazlanması deməkdir. İkinci vacib məsələ təhlükəsizlikdir – şəbəkə inzibatçısı antivirus sistemlərini, firewall qurğularını və digər müdafiə mexanizmlərini daim izləyir. Eyni zamanda o, istifadəçilərin şəbəkəyə qoşulmasını nəzarətdə saxlayır. Şirkət daxilində yeni işçi başladıqda ona giriş hüquqlarını məhz inzibatçı verir. Texniki nasazlıqlar olduqda dərhal müdaxilə edir. Əgər internet kəsilərsə və ya server dayanarsa, bu vəziyyəti ən tez həll etməyə çalışan şəxs odur. Bundan başqa, şəbəkə inzibatçısı ehtiyat nüsxələrin yaradılmasına da cavabdehdir. Çünki hər hansı bir hücum və ya nasazlıq zamanı məlumatların itməməsi üçün backup həyati əhəmiyyət daşıyır. Həmçinin, şəbəkə inzibatçısı proqram yeniləmələrini vaxtında edir. Çünki köhnə proqram təminatı sistemdə boşluqlar yarada bilər. O, həmçinin yeni texnologiyaları izləyir və şirkətə uyğunlaşdırır. Yəni, onun işi hər gün eyni deyil, hər gün yeni problemlər və onların həll yolları ilə doludur.
Şəbəkə inzibatçısı üçün iş elanlarında hansı vəzifələr göstərilir?
Şəbəkə inzibatçısı üçün iş elanlarını araşdırsaq, çox vaxt oxşar vəzifələrlə rastlaşarıq. Məsələn, elanlarda əsasən “şəbəkə avadanlıqlarının sazlanması və idarəsi” yazılır. Bundan başqa, “serverlərin işinə nəzarət” də tez-tez qeyd olunur. İşəgötürənlər inzibatçının təhlükəsizlik siyasətinə də cavabdeh olmasını istəyirlər. Yəni, firewall və antivirus sistemlərinin düzgün işləməsi. Elanlarda, həmçinin “istifadəçi dəstəyi göstərmək” şərti də olur. Çünki şəbəkə inzibatçısı yalnız texniki işlərlə yox, həm də əməkdaşlara kömək etməlidir. Bəzi elanlarda “şəbəkə monitorinqi və diaqnostika” xüsusi vurğulanır. Çünki problemlərin qabaqcadan müəyyən edilməsi işin keyfiyyətini artırır. Elanlarda “backup sistemlərinin qurulması” da çox yazılır. Bundan başqa, iş elanlarında “yeni texnologiyaların tətbiqi” kimi vəzifələr də olur. Çünki şirkətlər inkişafdan geri qalmaq istəmir. Bəzi böyük şirkətlər “virtual şəbəkələrin idarəsi” və ya “bulud sistemləri ilə işləmək” bacarığını da tələb edirlər. Qısacası, iş elanlarında sadalanan vəzifələr, inzibatçının gündəlik real işlərini əks etdirir.
Şəbəkə inzibatçısı vakansiyalarında hansı bacarıqlar tələb olunur?
İş elanlarına baxdıqda görürük ki, şəbəkə inzibatçısından müxtəlif texniki biliklər tələb olunur. Ən birincisi, TCP/IP protokolları və şəbəkə arxitekturası haqqında dərin bilik. İkinci mühüm bacarıq – router və switch avadanlıqlarının sazlanmasıdır. Cisco, MikroTik kimi texnologiyaları bilmək çox vaxt vacib sayılır. Bundan əlavə, Windows Server və Linux əməliyyat sistemlərini idarə etmək bacarığı tələb olunur. İnzibatçı, həmçinin şəbəkə təhlükəsizliyi ilə bağlı biliklərə malik olmalıdır. Yəni, firewall sazlamaq, VPN qurmaq, şifrələmə metodlarını işlətmək. Proqram yeniləmələrini düzgün idarə etmək də vacibdir. Həmçinin, inzibatçıdan texniki problemləri tez həll etmə bacarığı tələb olunur. Çünki işin dayanması şirkət üçün zərərlidir. Komanda ilə işləmək bacarığı da xüsusi qeyd olunur. Çünki o, yalnız texnika ilə deyil, həm də insanlarla işləyir. İngilis dili biliyi də demək olar ki, hər yerdə şərt kimi qoyulur. Çünki texniki sənədlərin çoxu bu dildədir. Bundan başqa, yeni texnologiyaları öyrənməyə maraq da vacib bacarıq sayılır.
Şəbəkə inzibatçısının maaşı nə qədərdir?
Şəbəkə inzibatçısının maaşı bir neçə amildən asılıdır. Əvvəla, çalışdığı şirkətin böyüklüyü mühüm rol oynayır. Kiçik şirkətlərdə maaş daha aşağı, böyük korporasiyalarda isə xeyli yüksək ola bilər. İkincisi, inzibatçının təcrübəsi maaşa birbaşa təsir göstərir. Yeni başlayan bir inzibatçı daha az qazanır, amma təcrübəli mütəxəssis yüksək əməkhaqqı ala bilir. Azərbaycanda orta səviyyəli inzibatçının maaşı təxminən 1000–2000 manat aralığında dəyişir. Böyük beynəlxalq şirkətlərdə isə bu məbləğ daha da yüksək ola bilər. Dünyada, xüsusilə ABŞ və Avropada, şəbəkə inzibatçılarının illik gəliri 60-90 min dollar civarında olur. Maaşın başqa bir faktoru sertifikatlardır. Cisco Certified Network Associate (CCNA) və ya CompTIA Network+ kimi sertifikatları olan inzibatçılar daha yüksək maaş ala bilirlər. Bundan başqa, inzibatçının əlavə bilikləri – məsələn, bulud texnologiyalarını bilməsi maaşını artırır. Pandemiya dövründən sonra İT mütəxəssislərinə tələbat artdığı üçün maaşlar da yüksəlib. Qısacası, şəbəkə inzibatçısının gəliri onun bilik və bacarıqları ilə doğru mütənasibdir.
