Komandanın rəhbərdən uzaqlaşması bir çox təşkilatda sakit şəkildə baş verən, amma köklü nəticələr doğuran bir problemdir. Çox zaman rəhbərlər bunun fərqinə ya gec varırlar, ya da əlamətləri düzgün oxuya bilmirlər. İnsanlar işdən çıxmaz, deyirlər — onlar rəhbərlərdən çıxırlar. Bu səbəbdən liderlik davranışları və ünsiyyət tərzi iş mədəniyyətinin formalaşmasında böyük rol oynayır. Komanda üzvləri özlərini dəyərsiz, eşidilməmiş və ya yüklənmiş hiss edəndə təbii olaraq geri çəkilməyə başlayırlar. Bu geriçəkilmə bəzən sakit olur, bəzən isə açıq narazılıq şəklində üzə çıxır. Uğurlu komandalarda isə rəhbərlik əməkdaşlarla güclü psixoloji bağ qurur. Komandanın uzaqlaşması iş produktivliyini azaldır, motivasiyanı öldürür və uzunmüddətli məqsədlərə zərbə vurur. Ən pisi isə odur ki, bu proses tədricən baş verdiyi üçün rəhbər çox gec reaksiya verə bilir. Çalışanların davranışındakı kiçik dəyişikliklər çox vaxt böyük problemlərin xəbərçisidir. Onların artıq təşəbbüs göstərməməsi, fikirlərini deməkdən çəkinməsi və məsafəli davranması ciddi siqnallardır. Bəzən bu uzaqlaşmanın səbəbi tək bir yanlış qərardan, bəzən isə ard-arda yığılan narazılıqlardan qaynaqlanır. Rəhbər olaraq əsas məsuliyyət bu siqnalları tez görmək və səbəblərini düzgün təhlil etməkdir. Komanda münasibətlərə əsaslanan sosial bir sistemdir və bu sistemdəki zəifliklər gözardı edildikcə böyüyür. Yaxşı xəbər budur ki, əksər problemlər düzgün yanaşma ilə aradan qaldırıla bilər. Bunun üçün isə əvvəlcə insanların sizdən niyə uzaqlaşdığını anlamaq lazımdır. Bu bloqda komandanın rəhbərdən uzaqlaşmasının əsas səbəblərini və onların qarşısını necə almağın yollarını araşdıracağıq. Məqsəd həm öz liderlik üslubunuz, həm də komanda dinamikası haqqında daha dərindən düşünməyinizdir. Əgər komandanız sizdən uzaqlaşırsa, bilin ki, bu dəyişdirilə bilən bir vəziyyətdir. Əsas odur ki, problemin kökünə enə biləsiniz və səmimi şəkildə inkişaf etmək istəyə biləsiniz.
Həddindən artıq nəzarət komandanı uzaqlaşdırır
Həddindən artıq nəzarət — yəni micromanagement — komanda üzvlərinin ən çox narazı olduğu rəhbərlik davranışlarından biridir. İnsanlar öz işlərinə sahiblik etmək istəyirlər və daim izlənildiklərini hiss etdikdə motivasiyaları azalır. Əgər rəhbər hər detala qarışırsa, bu, komanda üzvlərində güvənsizlik hissi yaradır. Güvənsizlik hiss edən əməkdaş isə təşəbbüskar ola bilmir. Bu vəziyyət zamanla passivliyə və məsafəliliyə gətirib çıxarır. İdeyaların sıxışdırılması yaradıcı düşüncənin də qarşısını alır. Həqiqi inkişaf sərbəstlik və məsuliyyət balansı ilə mümkündür. Nəzarətin çox olması əməkdaşlarda “mənim fikrim önəmli deyil” düşüncəsi yaradır. Rəhbər bu davranışı ilə fərqində olmadan komandanın özündən uzaqlaşmasına səbəb olur. Həddindən artıq müdaxilə emosional yorğunluğa da yol açır. Komanda üzvləri belə şəraitdə risk etməkdən çəkinir. Çünki səhvə yol verməkdən qorxurlar. Qorxu ilə idarə olunan komandada isə innovasiya mümkün olmur. Bu səbəbdən liderlər öz güvənini və qarşı tərəfə verdiyi səlahiyyəti düzgün tənzimləməlidirlər. Nəzarət etmək əvəzinə istiqamət vermək daha effektiv yol hesab olunur. Çünki güvən verilən insan güvənini doğrultmaq üçün daha çox çalışır.
Zəif ünsiyyət komandanı rəhbərdən uzaqlaşdırır
Ünsiyyət çatışmazlığı rəhbər–komanda münasibətlərinin ən təhlükəli düşmənlərindən biridir. Lider açıq və şəffaf ünsiyyət qura bilmirsə, komanda arasında anlaşılmazlıqlar yaranır. İnsanlar qeyri-müəyyənlikdən xoşlanmırlar və məlumat verilməyəndə öz fərziyyələrini qurmağa başlayırlar. Bu fərziyyələr çox zaman reallığı əks etdirmir və narazılığı artırır. Ünsiyyət təkcə danışmaq deyil, həm də dinləmək bacarığıdır. Rəhbər dinləməyi bacarmadıqda komanda özünü dəyərsiz hiss edir. Dəyərsiz hiss edən əməkdaş isə zamanla motivasiyasını itirir. Şəffaf olmayan kommunikasiya, həm də etimadın zəifləməsinə səbəb olur. Etimadı olmayan işçi isə liderlə məsafə qorumağa başlayır. Müntəzəm geribildirim verilməməsi də bu problemi dərinləşdirir. Geribildirim çatışmazlığı inkişafı ləngidir və komandanın nəyə üstünlük verildiyini anlamasını çətinləşdirir. Eyni zamanda, rəhbərin emosional reaksiya ilə ünsiyyət qurması da komandanı uzaqlaşdıran amillərdəndir. İnsanlar sakit, aydın və ardıcıl ünsiyyətə ehtiyac duyurlar. Bu səbəbdən ünsiyyət strategiyası hər bir liderin prioriteti olmalıdır. Aydın kommunikasiya komanda içində həm güvən, həm də harmoniyanı təmin edir.
Ədalətsizlik və tanınmama hissi uzaqlaşmanın əsas səbəblərindəndir
Komanda üzvləri gördükləri işin dəyər verilməsini və ədalətli şəkildə qiymətləndirilməsini istəyirlər. Ədalətsizlik hiss olunan mühitdə motivasiya çox tez yox olur. Əgər eyni işi görən insanlar fərqli şəkildə mükafatlandırılırsa, bu dərin narazılıq yaradır. Tanınmama isə insanların öz işinə olan bağlılığını zəiflədir. Hər kəs etdiyi əməyin görünməsini istəyir. Rəhbər bu ehtiyacı gözardı etdikdə əməkdaşlar “mənsiz də hər şey eyni olacaq” düşüncəsinə qapılır. Bu düşüncə isə komandanın uzaqlaşmasını sürətləndirir. Ədalət liderliyin əsas sütunlarından biridir və pozulduqda münasibətlərdə çatlar yaranır. Kiminsə favorit kimi görülməsi də kollektivdə neqativ enerji yaradır. Bu enerji digər əməkdaşların davranışına təsir edir. Ədalətsiz mühitdə insanlar özlərini psixoloji olaraq geri çəkirlər. Eyni zamanda, tanınmamaq əməkdaşın işinə olan həvəsini azaldır. Kiçik təşəkkürlər belə əməkdaşın mənəvi gücünü artırır. Lider ədalətli, şəffaf və obyektiv olmağın vacibliyini anlamalıdır. Komandanın işinə dəyər vermək birlik atmosferi yaradır. Bu isə uzaqlaşmanın qarşısını almağın ən güclü yollarından biridir.
